Tweede cultuur

Opzien tegen een familiebezoek in het geboorteland is een onderwerp waarvoor vrouwen zich vaak schamen tegenover partner of familie. Het komende weerzien met dierbaren kan verwarrende emoties losmaken. Er zijn vrouwen die bang zijn dat ze bij familie worden achtergelaten. Een man houdt de identiteitspapieren en de verblijfsvergunning van de vrouw en/of kinderen achter en vertrekt alleen terug naar Nederland. Of vrouwen voelen onbegrip omdat de kinderen niet meer meewillen. Dan zijn er nog vrouwen die graag op familiebezoek willen maar niet kunnen. Om hen heen gaan andere gezinnen wel. Het heimwee en gemis is daardoor sterker.

In een eercultuur moeten de mannen in de familie voorkomen dat de eer van hun vrouwelijke familieleden wordt geschonden. Dat betekent dat zij de meisjes en de vrouwen in de familie moeten controleren. Soms mogen meisjes geen moment alleen de straat op. Wanneer broers weten dat hun zus een verboden relatie heeft of vaders ontdekken dat hun dochter seksueel actief is, ligt er op deze mannen druk om die bezoedeling van de familie-eer te redden. Dit ‘redden’ gebeurt bijvoorbeeld door het meisje te slaan of terug te brengen naar het land van herkomst. Soms wordt een familielid van de ‘dader’ aangepakt. In het ergste geval vindt er een moord plaats.

Van de inwoners van Nederland die in een ander land zijn geboren of van wie één ouder of beide ouders uit het buitenland komen, hebben velen een oorlogsverleden. Dat kan gaan om de eerste generatie (zij die een oorlog hebben meegemaakt) of tweede generatie (van wie de ouders een oorlog hebben meegemaakt). Wanneer men verliezen heeft geleden, in welke vorm dan ook, heeft dit grote sociale, lichamelijke en psychische gevolgen. Ook het leven van kinderen en partners van oorlogsgetroffenen wordt hierdoor beinvloed. Hoewel er veel aandacht is voor het leed dat de Tweede Wereldoorlog heeft veroorzaakt, is er vaak weinig bekend over oorlogen die zich buiten Nederland hebben afgespeeld. Slachtoffers van deze oorlogen, met name vluchtelingen en asielzoekers, vinden vaak moeilijk de weg naar de hulpverlening.

Kinderen opvoeden is moeilijk. Opvoeden in twee culturen is nog moeilijker, mede door het combineren van de eigen verwachtingen, de verwachtingen van de eigen etnische groep en de verwachtingen van de maatschappij. De opvoeding in een andere omgeving dan het thuisland is verwarrend voor zowel ouders als kinderen. Botsende normen en waarden, vervreemding tussen ouders en kinderen, onbegrip vanuit de omgeving, de angst de eigen afkomst te verloochenen. Schaamte kan ervoor zorgen dat ouders niet om hulp vragen en bij leerkrachten niet het hele verhaal vertellen. Roddelcultuur, sociale controle en druk vanuit de gemeenschap kunnen het moeilijk maken om eigen beslissingen te nemen.

In sommige gemeenschappen wordt er nauwlijks over seksualiteit gepraat. Jonge mensen gaan op zoek naar (niet altijd betrouwbare) informatie via internet, vrienden of door zelf te expirimenteren. Ook kan de visie op liefde en seksualiteit vanuit bijvoorbeeld een geloofsovertuiging behoorlijk botsen met wat jongeren op school, tijdens het uitgaan en via de media te zien en te horen krijgen. Dit kan verwarrend zijn, hoe houd je je vast aan je eigen opvattingen wanneer vrienden andere keuzes maken? Misschien weet je zelf nog niet goed hoe je vanuit jouw geloofsovertuiging om wilt gaan met seksualiteit. Of, wanneer je juist andere keuzes maakt of wilt maken dan je van je ouders en/of cultuur hebt meegekregen, hoe maak je dit bespreekbaar? Schuldgevoel en angst voor afwijzing heeft vaak tot gevolg dat er een kloof ontstaat tussen ouders en kinderen.

Mensen in een nieuw land met een nieuwe taal voelen zich vaak onzeker en machteloos. Niet alleen in het openbare leven maar ook in de naaste omgeving. De gewoonten, gebruiken en tradities zijn onbekend. Dat is niet het enige. Waar kun je terecht voor hulp of een advies? Wat eens was, is niet meer: je moet opnieuw je omgeving opbouwen en dat kost tijd. Veel nieuwe Nederlanders krijgen te maken met heimwee en aanpassingsproblemen. Klimaat, straat, woning, taal, eten, sfeer en vrijheid zijn ineens anders dan ze gewend waren. Er komen gevoelens van ontwrichting en ontheemding naar boven en daar kan niet altijd over worden gepraat. In de eigen omgeving en in het land van herkomst vindt men vaak dat je niet mag klagen als je in Nederland woont. Wanneer men niet kan, wilt of durft te investeren in het nieuwe thuisland, loopt men het risico te vervreemden van de maatschappij en in een sociaal isolement te raken.

Uithuwelijken is een oude traditie of gewoonte waarbij familieleden, meestal de ouders, een partner kiezen voor het kind. Als deze bemiddeling door beide toekomstige partners als gewenst wordt ervaren is dit geen enkel probleem. Maar wanneer er sprake is van een gedwongen uithuwelijking, tegen de wil van de jongen of het meisje, noemen we dit huwelijksdwang.

Huwelijksdwang komt voor in diverse etnische gemeenschappen in Nederland. Meisjes en in mindere mate ook jongens worden nog steeds uitgehuwelijkt. Over de gevolgen van dit gedwongen uithuwelijken is weinig bekend. Wel zijn er sterke aanwijzingen dat dit desastreuze gevolgen heeft voor met name meisjes en vrouwen. Hoewel er hulp is om te ontsnappen aan huwelijksdwang, is dit niet iets waar je als meisje je zomaar tegen verzet.

Veel allochtone burgers hebben hulp en ondersteuning nodig bij het wegwijs worden in de nieuwe samenleving. Ze zijn over het algemeen niet goed op de hoogte van voorzieningen. Vaak gebruiken ze de verkeerde instantie om een bepaald doel te bereiken. Vanwege een slechte taalkennis hebben ze geen binding met de maatschappij, zodat maatschappelijke en culturele waarden niet worden begrepen. Taalbeheersing is een belangrijke factor in het integratieproces van deze nieuwe Nederlanders. Maar taal is niet het enige aspect. Ongeschreven culturele normen en waarden bepalen voor een groot deel de inrichting van een samenleving. Voor allochtonen, zeker voor vrouwen, zijn deze normen en waarden niet altijd duidelijk. Vaak zijn de voorzieningen niet afgestemd op de eigenheden van bevolkingsgroepen, of is het bestaan van voorzieningen onbekend. Dit belemmert niet alleen het zoeken naar hulp of zorg maar ook het zoeken naar een baan of vrijwilligerswerk.

Integratie

www.stba.nl
Stichting Traject Bemiddeling Allochtonen heeft als doelstelling het integreren van allochtonen in de Nederlandse maatschappij. De stichting geeft voorlichting en advies rond o.a. opleiding, arbeidsbemiddeling, schuldhulpverlening, zorg en geeft cursussen. Met name de positie van de allochtone vrouw krijgt extra aandacht binnen de stichting.

http://www.emreintegratie.nl/
EM-Reïntegratie is een reïntegratiebedrijf en begeleidt mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Vooral anderstaligen die in Nederland wonen hebben vaker moeite met het vinden van een passende baan omdat ze de taal niet volledig beheersen. De professionals van EM-Reïntegratie zijn zelf uit verschillende landen afkomstig en begrijpen hierdoor de cultuur en taal van de cliënten.

migranten.startkabel.nl
Informatie op rij voor en over migranten.

www.steunremigranten.nl
Hulp aan remigranten in Marokko en vrouwen en kinderen die zijn achtergelaten met de terugkeer naar Nederland.

www.beginmetinburgeren.nl
Startpagina voor inburgeren in Nederland

www.stil-utrecht.nl
STIL is een solidariteitsorganisatie voor vluchtelingen en migranten zonder verblijfsvergunning.

www.indoradio.nl

Internet radio met cultuur, muziek, informatie en nieuws voor en door Indische, Molukse, Javaanse en Indonesische mensen.

Relaties en seksualiteit

www.hulpmix.nl
Anoniem chat en e-mail hulp, met name voor tieners en jongeren met een allochtone achtergrond.

www.hallokezban.nl/ 
Informatie en advies voor vrouwen rond relaties en eer.

www.geentaboes.marokko.nl Voorlichting over liefde, seksualiteit en relaties voor en door jonge mensen uit de Marokkaanse en Turkse gemeenschap.

www.sense.info
Website over de seksualiteit, seksuele gezondheid en verliefdheid en liefde.

Hulp aan slachtoffers geweld of ongeval

www.elfi-letselschade.nl
ELFi Letselschade & Advies helpt en adviseert bij letselschade en richt zich specifiek op de multiculturele samenleving. Elfi werkt met een team specialisten die naast Nederlands ook een of meerdere andere niet westerse talen beheersen, zoals Russisch, Pools, Bulgaars, Bosnisch, Turks, Servo-Kroatisch, Arabisch en Engels. Door kennis van de taal en het begrip van de cultuur van de cliënten wordt er sneller een vertrouwensband gecreëerd

www.arosa-zhz.nl
Vrouwenopvang voor islamitische vrouwen en meisjes die te maken hebben met huiselijk of eergerelateerd geweld zoals eerwraak, gedwongen uithuwelijking en verstoting.

Gezondheid

www.atay.nl
Stichting met als doel een dialysecentrum op te richten in Turkije. Ook voorlichting over zorg aan allochtone patiënten.

Achterlating en uithuwelijking

www.ggd.rotterdam.nl
Hulp en advies bij gedwongen uithuwelijking

www.loveralert.nl
Heb je twijfels over liefde en relaties? Vertoont je nieuwe vriendje soms fysiek, psychisch of seksueel geweld? Heb je het gevoel dat je niet zelf kunt kiezen wanneer en met wie je wilt trouwen? Informatie, tips en ervaringsverhalen.

Vluchtelingen

www.vluchtelingenwerk.nl
VluchtelingenWerk Nederland komt op voor de rechten van vluchtelingen en helpt hen bij het opbouwen van een nieuw bestaan in Nederland.

www.vermistepersonen.nl
Jaarlijks raken talloze mensen gescheiden van hun familie door toedoen van oorlogen of (natuur)rampen. Opsporing van vermiste personen is één van de kerntaken van het Rode Kruis. Op deze website meer informatie over hulp bij vermissing.

De reis van de lege flessen (Kader Abdolah)

De vluchteling Bolfazi probeert in Nederland een nieuw bestaan op te bouwen. Zijn enige contact met de buitenwereld is zijn buurman René, die ook een buitenstaander blijkt te zijn. Door de werkelijkheid te verbinden met herinneringen uit Iran houdt Bolfazi greep op het leven.

ISBN10: 9789044517118

Asielzoekers vertellen

In dit boek over en door vluchtelingen worden tekeningen aangevuld met uitspraken over het leven in de landen van herkomst, de reden van vluchten, de vlucht zelf de opvang en ervaringen in Nederland en het eigen beeld van de toekomst. Korte krachtige teksten. Ideeën en omstandigheden zijn soms anders, soms opvallend gelijk, vaak ontroerend. 'Dé vluchteling' bestaat niet. Iedereen is anders, heeft een eigen verhaal, een eigen inzicht.
ISBN: 9789077043028

Leven als vluchteling

De overgang van Afghanistan naar de Verenigde Staten was voor Mohamed en zijn familie bepaald niet makkelijk. Hoewel veel Afghanen na de val van de Taliban naar hun vaderland terugkeerden, groeit Mohamed op in een nieuw land. Hij vertelt hoe het is om door oorlog te moeten vluchten en je vervolgens aan te moeten passen aan een andere cultuur. Zijn persoonlijke verhaal wordt ondersteund door informatie over het dagelijks leven in Afghanistan, het Taliban-regime en de islam. Zo krijgen kinderen een duidelijk en actueel beeld van het leven als vluchteling.

De uitverkorene

Fayza geniet van een onbezorgde jeugd in een grote Berberse familie in het noorden van Marokko. Ze kan goed leren, spreekt vloeiend Frans en droomt van een toekomst als journalist. Maar in een zomervakantie, als zij net vijftien jaar is, komt daar abrupt een einde aan. Haar vader stemt in met het uithuwelijken van zijn jonge dochter aan een man die zij nooit eerder heeft gezien. Een jaar later komt Fayza als importbruid in Amsterdam terecht, om tot haar verbijstering te moeten samenleven met een oerconservatieve echtgenoot en zijn familie, die haar opsluiten, als voetveeg gebruiken en mishandelen. Wanneer ze haar eerste kind krijgt besluit zij het gevecht met haar schoonfamilie aan te gaan. Stiekem kijkt ze naar soapseries om de Nederlandse taal te leren en ten slotte ontvlucht zij het huis.

ISBN: 978-90-472-0117-5

Bingo Om als illegaal in Nederland te overleven werkt de Moldavische jongen Bingo samen met de Rus Sergej en de Tsjetsjeen Umar. Een ongeluk op de werkvloer stelt zijn positieve instelling echter danig op de proef.

Kicks Wanneer de jonge rapper Redouan door een politiekogel om het leven komt, denkt een aantal Marokkaanse Nederlanders dat er sprake is van racisme. De meeste autochtone Nederlanders zijn geneigd de agent te geloven die beweert uit noodweer geschoten te hebben. Op de scheidslijn van zwart en wit staan Redouans broer Said, een bij blank en zwart geliefde kickbokser, en Aaliyah, politie-agente in opleiding en getuige van de schietpartij. Ze worden verscheurd door de dilemma's waarmee ze geconfronteerd worden. Beiden dreigen speelbal te worden van de hoog oplaaiende emoties van zowel de Marokkaanse als autochtone Nederlanders.

Left luggage (oorlogsverleden, verdraagzaamheid) Chaja studeert in de jaren zeventig in Antwerpen. Om wat geld bij te verdienen belandt ze als kindermeisje bij het orthodox-joodse gezin Kalman. Meneer Kalman moet niets hebben van de hippe Chaja. Mevrouw Kalman waardeert het meisje wel, omdat ze een bijzondere relatie ontwikkelt met het vijfjarige zoontje Simcha, dat nog nooit gepraat heeft. De confrontatie met de strenge chassidische leefwijze brengt Chaja in contact met de verzwegen trauma's van haar ouders en haar eigen joodse achtergrond.

Le Grand Voyage Mustapha, een oude Franse Marokkaan, voelt dat hij niet lang meer te leven heeft. Voor hij sterft wil hij nog een pelgrimstocht maken naar Mekka. Hij vraagt aan zijn jongste zoon Reda, die in Frankrijk is opgegroeid, hem te brengen met de auto. Het lijkt een vervelende lange reis te worden want de communicatie tussen de moderne Reda en zijn traditionele vader verloopt uitermate stroef. Zelfs nu ze noodgedwongen de hele dag samen doorbrengen, slagen ze er nog niet in elkaar te begrijpen. De pelgrimstocht naar Mekka is ruim 4500 kilometer lang, maar de afstand tussen vader en zoon lijkt nog veel groter te zijn. Toch zal de reis hen dichter bij elkaar brengen.

Paradise - Three Journeys in This World (documentaire, Illegalen, uitbuiting)  Voor Bakary is Europa het paradijs. Daar kan hij geld verdienen voor zijn familie in het arme Mali. Eenmaal in Spanje bestaat zijn leven uit werken, werken, werken. Het weinige dat hij daarmee verdient, stuurt hij naar Mali. Zelfs slaapt hij op straat. Voor zijn thuisfront houdt hij de schijn op dat alles goed gaat.

Va, vis et deviens (afkomst, racisme) De VS hebben samen met Israël een luchtbrug opgezet voor de Ethiopische Joden, zodat deze naar het beloofde land kunnen gaan. Een christelijke moeder, die haar man en twee van haar kinderen heeft verloren, ziet maar één overlevingskans voor haar laatste zoon en geeft hem de opdracht zich als Jood voor te doen en naar Israël te vertrekken. Daar komt hij terecht in een Joods adoptiegezin. Schlomo is eenzaam in een vreemd land dat totaal geen betekenis heeft voor hem. Hij wordt verscheurd door heimwee en de belofte aan zijn moeder, en moet leven met de angst dat men achter de waarheid zal komen: dat hij geen wees is en al helemaal geen Jood. 

Wil je meer filmtips? Kijk op onze Pinterestpagina.