Ear-opener: De kracht van machteloosheid

“Het gaat niet goed met me, het is echt mis. Ik ben erg ziek en word niet meer beter. Morgen ga ik.”
“Ik zou je graag nog even willen zien, kunnen we even videobellen?”
“Nee, dat gaat niet meer lukken, ik kan dat niet meer aan.”

En zo heb ik het laatste gesprek met een dierbare. Ik zit in Italië en kan niet naar huis. Ik zou haar zo graag nog even zien, haar nog even vasthouden, haar gedag zeggen, maar het kan niet. Na vijf minuten hangen we op met: ‘het ga je goed, wie weet zien we elkaar nog ergens….’ Ik zou er zo graag nog even zijn, maar het kan niet. Ik hang op en staar een tijdje voor me uit en voel de tranen over mijn wangen rollen. Ik voel me machteloos.

Machteloosheid, een gevoel dat we allemaal kennen en waar we allemaal mee te maken hebben, in meer of mindere mate. Het betekent dat ‘het niet binnen jouw macht of invloed ligt om de situatie te veranderen, hoe graag je dat ook zou willen’. We ervaren allemaal dagelijks grote of kleine situaties van machteloosheid, het hoort bij het leven.

Ook in gesprekken bij de Luisterlijn komen gevoelens van machteloosheid voor. Pittige problematieken, ziekte en rouw, worstelen met het leven, ontheemd of getraumatiseerd zijn: het zijn gespreksthema’s die dagelijks aan de lijn besproken worden met gesprekspartners. Dit kan bij een vrijwilliger een machteloos gevoel oproepen. We zijn namelijk geneigd om het positief te willen draaien, om over iets anders te gaan praten, om het er niet over te hebben, om stil te vallen of juist veel te gaan praten, of zelfs te bagatelliseren. Het liefst weg van dit machteloze gevoel.

De mate van machteloosheid is afhankelijk van de persoon. Het wordt beïnvloed door eerdere ervaringen, persoonlijkheidskenmerken en de context waarin de machteloosheid optreedt.

Het is de kunst om je gevoel van machteloosheid te herkennen en erkennen, en daar vervolgens naar te handelen:

• Geef niet te snel op als je je zo voelt
• Heb geduld en vertrouwen
• Blijf erbij en verdraag
• Laat oplossingen en verbeteringen achterwege
• Toon vooral basale menselijke vriendelijkheid. Dit helpt jou én de ander.

Dus zeg tegen jezelf: ‘Als we zo verder gaan in dit gesprek, dan doe ik het goed, ongeacht of het goedkomt.’

Ik moest in korte tijd via de telefoon afscheid nemen. Ik kon haar niet ‘redden’, ik kon haar niet meer zien en ik kon ook haar uitvaart niet bijwonen. We hadden kort de tijd om nog even te praten. Ik heb haar nog even kunnen horen en mijn gevoel voor haar kunnen uitspreken, en zij naar mij. Mijn machteloosheid maakte uiteindelijk plaats voor dankbaarheid.

In liefdevolle herinnering aan GB

Jaarlijks trainen en begeleiden trainers van de Luisterlijn honderden vrijwilligers in hun luister- en gespreksvaardigheden. Zij delen hun kennis en ervaringen graag om jou en anderen te inspireren beter te leren luisteren. Dit is een bijdrage van Lijsbeth Uiterwijk-Kes (trainer bij de Luisterlijn in Amersfoort).